Folik Asit Testi
Kocaeli Sistem Laboratuvarlar Grubu

Pteroil glutamik asit olarak da bilinen folik asit, B vitamini sınıfında olan B9 vitamininin sentetik bir formudur. Folik asit genellikle folat terimi ile aynı anlamda kullanılsa da, folik asit ve folatın B9 vitaminin farklı iki türü olduğunu bilmek gerekir. Folat; besinlerde doğal olarak bulunan bir vitamin iken; suda çözünen folik asit ise bu vitaminin sentetik bir formudur. Günlük olarak besinlerden alınması gereken folik asit, suda çözünme özelliğiyle vücudun yağ dokularında depolanamamakta ve kullanılmayan kısmı böbrekler tarafından idrar yoluyla atılmaktadır.

Günlük olarak ihtiyaç duyulan folik asidin bir kısmı besinlerden alınmaktadır. Geri kalanı ise bağırsak mikroorganizmaları tarafından sentezlenmektedir. Fakat folik asidin vücutta depolanamaması sürekli olarak besinlerle takviye ihtiyacını doğurmaktadır. Bu süreçte kişiler için en sağlıklı olanı, ilaç takviyeleri yerine doğal gıdalardan folik asit tüketmektir. Bunun için dengeli ve yeterli beslenme yeterli olacaktır. Fakat; folik asit emilimini tetikleyen rahatsızlıklara sahip olan kişiler doktor kontrolünde ve yeterli dozlarda folik asit takviyesi alabilmektedir.
Folik Asit Normal Değeri Nedir?

Laboratuvarda uygulanan test yöntemine göre değişiklik göstermekle birlikte ortalama olarak 3.89- 26.8 ng/mL aralığında ki değerler normal kabul edilmektedir.

Folik asit testi herhangi bir hastalığın özel tanısında kullanılan bir test değildir. Bununla birlikte test sonucunun referans aralıkların altında seyretmesi; demans ve makrositik anemi gibi birçok rahatsızlığa dair şüphe uyandırabilir.

Yakın zamanda folik asitten yüksek gıdalarla beslenmek test sonucunun yüksek çıkmasına sebebiyet verebilmektedir. Ayrıca aç karna alınmayan numunelerde de folik asit değeri yüksek seyredebilir ve olası bir folik asit eksikliği tanısını engelleyebilir.
Folik Asit Testine Ne Zaman İhtiyaç Duyulur?

Folik asit bakımından zayıf beslenmeler folik asit eksikliğine sebebiyet verebilir. Bunun yanı sıra folik asit eksikliğini tetikleyen çölyak hastalığı ve ince bağırsağın emilim bozukluğuna yol açan rahatsızlıklar folik asit testi ihtiyacını doğurmaktadır. Bu iki durumdan herhangi birine sahip olunması halinde tedavinin seyrini izlemek amacıyla da test tekrarlanabilmektedir.

Folik asit eksikliği belirtileri şu şekildedir:

    Depresyon (Folik asit eksikliğinin depresyonu tetiklediğine dair araştırmalar mevcuttur)
    Kilo kaybı
    İştahsızlık
    Ağız içerisinde yara oluşumu
    Solgun cilt
    Sinirlilik
    Saç beyazlaması
    Baş ağrısı
    Nefes darlığı
    Baş dönmesi
    İshal
    Halsizlik
    Yorgunluk
    Bulantı – kusma
    Anne karnındaki bebeğin omurga ve beyninde meydana gelen gelişim bozukluğu

Folik asit testi özellikle gebelik şüphesi bulunan ve gebelik sürecinde olan kadınlar için önemlidir. Bu dönemde yeterli düzeyde folik asit tüketimi ile olası rahatsızlıkların önüne geçilebilmektedir.
Folik Asit Testine Nasıl Hazırlık Yaparım?

Folik asit testi koldaki bir damardan (ven) alınan küçük bir miktar kan numunesi ile gerçekleştirilmektedir. Folik asit testi yapılmadan önce 8-10 saatlik bir açlık süresi talep edilmektedir. Ayrıca uygulama öncesinde aldığınız takviyeler ve mevcut rahatsızlıklarınız hakkında doktorunuza bilgi vererek tanı sürecine yardımcı olabilirsiniz.
Folik Asit Görevleri Nelerdir?

B9 vitamininin sentetik bir formu olan folik asit, vücut fonksiyonları için oldukça önemli bir vitamindir. Bu nedenle folik asit eksikliği halinde vücutta yorgunluk başta olmak üzere birçok semptom gözlenebilmektedir. Folik asit gün içerisinde besinlerle alınabildiği gibi gerektiğinde doktor kontrolünde takviye olarak da alınabilmektedir. Nitekim vücuttaki düzeyi referans aralıklarda seyrettiğinde vücudu birçok rahatsızlığa karşı korumaktadır.

Folik asit görevleri ise şu şekildedir:

    Kemik iliğinde kırmızı ve beyaz kan hücrelerinin üretimini sağlar
    DNA sentezinde rol oynar
    Ateroskleroz gelişim riskini azaltarak kalp krizini önleme yardımcı olur
    Sağlıklı bir gebelik süreci geçirilmesine destek olur

Folik Asit İçeren Besinler Nelerdir?

Suda çözünen sentetik bir vitamin formu olan folik asit, vücutta depolanamamakta ve diyet ile günlük olarak besinlerden alınması gerekmektedir. Besinlerle aldığımız formu folat olan bu vitamini içeren besinler:

    Çilek
    Pancar
    Baklagiller
    Ay çekirdeği
    Turunçgiller
    Soya fasulyesi
    Ceviz
    Koyu yeşil yapraklı sebzeler: Marul, lahana, ıspanak, Brüksel lahanası vs.

Gebelikte Folik Asit Alımının Önemi Nedir?

Birçok çalışma gebeliğin ilk dönemlerinde folik asit alımının, nöral tüp kusurlarını önlediğini göstermektedir. Nöral tüp kusurları; bebeklerin anne karnında beyin ve omurilik gelişimlerinde ortaya çıkan anormalliklerdir ve en sık görülenleri ise; beynin anormal gelişimi olarak adlandırılan anensefali ve omuriliğin anormal gelişimidir.

Gebeliğin 2. Ve 3. Trimesterlerinde (gebeliğin 14 ve 40. hafta arası) folik asit alımının bebek sağlığına etkisinin araştırıldığı bir çalışmada;

Kişilere gebeliğin 14. Haftasından itibaren günlük 400 mikrogram olmak üzere folik asit verildi. Hamileliğin sonunda elde edilen bilgilere göre; 7 yaşına gelen çocukların bilişsel performansı yapılan değerlendirmelerde oldukça yüksek puan aldı. (McNulty, H., vd, 2019)

Sonuç olarak; Gebeliğin bir ay öncesinde ve ilk dönemlerinde düzenli folik asit alımı bebek gelişimi için kanıtlanmıştır. Ayrıca yapılan çalışmalar gebeliğin 2. ve 3. trimester gibi ileri dönemlerinde de folik asit ihtiyacına dikkat etmek gerektiğini göstermektedir.  (McNulty, H., vd, 2019)
Kardiyovasküler Rahatsızlıklarda Folik Asit Alımının Önemi Nedir?

Yapılan çalışmalarda folik asit besin takviyelerinin homosistein konsantrasyonlarını düşürerek kalbi olumsuz sonuçlara karşı koruduğu gözlemlenmiştir. Bazı çalışmalar ise bu durumu reddeder niteliktedir.

Yüksek homosistein seviyeleri, kardiyovasküler hastalık riskini arttıran bir faktördür.

Ayrıca folik asidin B12 vitaminiyle birlikte tüketilmesinin kardiyovasküler risk üzerine olumlu etkileri gözlemlenmektedir.
Folik Asit Eksikliği Neden Olur?

Kemik iliğinde kırmızı ve beyaz kan hücrelerinin üretilmesini sağlayan folik asit; kırmızı kan hücre üretimiyle kanda oksijen taşınmasını sağlarken beyaz kan hücre üretimi sayesinde vücudun savunma mekanizmasına katkı sağlamaktadır. Folik asit eksikliği beslenme kaynaklı bir tablo olmak birlikte şu rahatsızlıkların varlığında da görülebilmektedir:

    Çölyak hastalığı
    Alkol bağımlılığı
    Kısa bağırsak sendromu
    Gebelik sürecinde ihtiyaç duyulan folik asidin artış göstermesi
    Mide küçültme ameliyatı ile midenin bir kısmının alınması
    Homeolitik anemi
    Bazı ilaçların kullanılması
    Mide asidi yetmezliği