TÜBERKÜLOZ (VEREM) NEDİR ?
Halk arasında ” verem” olarak bilinen Tüberküloz hiç belirti göstermeden ilerleyen sinsi ve günümüzde hala ölüme neden olan bir hastalıktır.
Hastalığa sebep olan bakteri Mycobacterium Tuberculosis, solunum ve damlacık yoluyla bulaşır. Tüberküloz bakterisi bulaştığı kişinin bağışıklık sisteminin en zayıf anını bekler.
Mycobacterium Tuberculosis bakterisi, basil grubu bir bakteridir. Bu basilin oluşturduğu tüberküloz, enfeksiyon hastalıkları arasında kategorize edilir.
Sadece damlacık yoluyla bulaşmaktadır. Hastanın kişisel eşyalarından bulaşmaz. Hasta olan kişinin, konuşma, öksürme, hapşırma esansında çıkardığı damlacıklar ile diğer kişilere bulaşır.
Tüberküloz mikrobuna maruz kalan her kişinin bu hastalığı kaptığı anlamına gelmez.
Aslında tüberküloz bakterisi pek çok kişide bulunur dünyada her 4 kişiden 1inde tüberküloz basili olduğu düşünülmektedir. Neyse ki bakteri ile enfekte olmuş herkes hasta olmaz. Bağışıklık sistemi güçlü olan kişiler mikropları sınırlandırabilir.
TÜBERKÜLOZ (VEREM) RİSKİ KİMLER İÇİN DAHA YÜKSEKTİR?
Bakterinin kişinin vücudunda olması ile hasta olması aynı şey değildir. Hastalığa neden olan mikrobun solunum yoluyla alınması enfekte olmak ile açıklanır bunun yanında solunum yoluyla alınan mikrobun hastalık oluşturması kişinin artık tüberküloz hastası olduğu anlamına gelir.
Daha önce belirttiğimiz gibi hastalığa neden olan mikrop kişinin savunma sisteminin zayıflamasını bekler. Kişinin yaşam tarzı yani beslenme bozukluğu, uykusuzluk, stres, sigara, içki gibi etkenler vücut direncini düşürmektedir.
Bunun yanında operasyon geçirenler, karaciğer, böbrek, kalp hastaları, diyabetliler, astım, KOAH, AIDS gibi hastalığı olanlarda da tüberküloz riski fazladır.
Ayrıca savunma sistemleri daha gelişmemiş çocuklar ve bağışıklık sistemi zayıf yaşlılar risk altındadır.
TÜBERKÜLOZ (VEREM) BELİRTİLERİ NELERDİR?
Hastalık sinsi ilerlediği için belirtileri aylarca fark edilmeyebilir. Belirtiler hafif seviyede başlayıp yavaş yavaş ilerler. Başlıca belirtileri şunlardır:
Uzun süren kuru öksürük, iştahsızlık, göğüs ağrıları, halsizlik, akşamları yükselen ateş, halsizlik, kilo kayıpları, öksürükle ağızdan gelen kan, ileri seviyelerde nefes darlığı çekme.
TÜBERKÜLOZ NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Tüberküloz teşhisi koymak maalesef çok da kolay değildir. Doktorunuzun yapacağı fiziksel muayene ile klinik veriler alındıktan sonra kapsamlı pek çok test ve görüntüleme gerektirir.
SEDİMANTASYON TESTİ
Tüberküloz olduğu düşünülen hastalara başta sedimantasyon olmak üzere bazı kan tetkikleri yapılır. Sedimantasyon testi vücutta iltihaplı hastalığın varlığının tespiti için yapılırken sedimantasyon değeri aynı zamanda bu hastalığa karşı verilen tedavinin etkinliğinin takibi açısından da önemlidir.
PPD TESTİ
Verem hastalığı teşhisi için en sık kullanılan tanı aracı PPD testi adı verilen basit bir cilt testidir. PPD testi yapılacak hastaya tüberkülin adı verilen bir madde, kolun iç kısmındaki derinin hemen altına çok az miktarda enjekte edilir.
Enjeksiyondan sonraki 48 – 72 saat içerisinde, enjeksiyon yapılan bölgede şişme olup olmadığı laboratuvardaki uzman tarafından kontrol edilir. Burada sert bir kabarıklık görülmesi verem hastalığı riski altında olduğunuz anlamına gelmektedir. Kabarıklığın boyutları ölçülür ve büyüklüğü hastalığın ne kadar ciddi seyredebileceğini göstermektedir.
Malesef cilt testi her zaman garantili değildir. PPD testi sadece kişinin tüberküloz mikrobuyla karşılaşmış olduğunu gösterir. Birey özellikle yakın zamanda BCG aşısı ile aşılandığında yanlış pozitif test olabilir. Yanlış negatif sonuçlar ise; çocuklar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi hastalığı olan bireylerde ve çok kısa süre öncesinde verem mikrobu ile enfekte olmuş ve bağışıklık sistemi henüz tepki vermeye zaman bulamamış bireylerde de ortaya çıkabilir.
AKCİĞER GÖRÜNTÜLEME TARAMALARI
Yapılan testlerde pozitif sonuç elde edildiğinde doktorunuz bu defa akciğer röntgeni veya bilgisayarlı tomografi (BT) taraması isteyebilir. Bu görüntülerde beyaz lekeler veya akciğerlerde aktif tüberkülozun neden olduğu değişiklikler görülebilir. Bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları, röntgenden daha ayrıntılı görüntüler sağlayabilir.
BALGAM ve KÜLTÜR TESTİ
Tüberkülozun kesin tanısı alınan balgam numunesinde bakteri aranmasıyla yapılır. Eğer röntgen ve BT sonuçlarınız da tüberküloz belirtileri gösteriyorsa, hastadan, laboratuvarda veya mobil sağlık hizmetleri çerçevesinde balgam örneği alınır.
Balgam çıkaramayan hastalarda balgam indüksiyonu ya da açlık mide suyu incelenir. Bu yolla da örnek alınamazsa bronkoskopik lavaj sıvısı kullanılabilir.
Balgam tetkiki için hastadan 3 örnek alınması önerilir. En ideal olanı, üç gün sabah ilk çıkarılan balgamın incelenmesidir, gece boyunca bronşlarda biriken balgamda basiller daha iyi görülebilir. Bu yöntem uygulanılamıyorsa, hastanın ilk gün anlık balgamı alınır, o akşam ikinci ve ertesi sabah üçüncü balgamını getirmesi istenir.
Balgam örneği öncelikle yayma ile incelenmelidir. Yaymada görülen aside dirençli basiller tüberküloz dışı mikobakteriler de olabileceğinden örnekten kültür testi de yapılır. Pozitif kültür sonucu Tüberküloz tanısını kesinleştirir. Ayrıca, yayma sonucu negatif olan hastalarda da kültür sonucu pozitif çıkabilmektedir. Kültür sonucu tanıyı kesinleştirir.
Balgam örnekleri aynı zamanda bakterilerin ilaçlara direncini test etmek için de kullanılabilir. Kültür sonuçları 4-8 hafta içinde tamamlanır ve bu bakterilere karşı etkinliği en yüksek ilaçların doktor tarafından belirlenmesini sağlayacaktır.
