Gestasyonel Diyabet (Gebelik Diyabeti)
Kocaeli Sistem Laboratuvarlar Grubu

Gestasyonel diyabet; gebelik sürecinde bebeğin gelişimi için gereken bazı hormonların normalden daha fazla salgılanması sonucunda gelişebilen bir diyabet türüdür. Gebelik diyabetine sahip olan bireylerin kan şekeri oranları yüksek düzeylerde seyretmektedir. Fakat bu durum genellikle doğumdan sonra kaybolmakta ve kan şekeri normal düzeylere inmektedir. Ayrıca gestasyonel diyabet tanısı konmuş olan bireyler gelecekte tip 2 diyabet rahatsızlığı için bir risk faktörü oluşturmaktadır.

Gebeliğin özellikle 24. haftasından sonra teşhis edilen GD, kontrol altına alınmadığı takdirde anne ve bebek sağlığını tehdit etmektedir. Bu yüzden risk faktörü bulunan anne adaylarına gebeliğin 24-28. hafta aralığında tarama testi uygulanması önerilmektedir. Anne adaylarında gestasyonel diyabet saptanması halinde; sağlıklı beslenme, egzersiz ve tıbbi müdahaleler ile kan şekeri kontrol altında tutularak anne ve bebek sağlığı koruma altına alınmaktadır.

Gestasyonel diyabet genellikle doğumdan sonra kaybolan bir rahatsızlıktır. Fakat bazı kişilerde diyabet doğumdan sonra kalıcı olabilmektedir. Bu nedenle gebelik sonrasında da bazı kontrollerin yapılması ve duruma göre karara varılması gerekmektedir.
Gestasyonel Diyabette Erken Teşhisin Önemi

Plesenta yoluyla annesinde aldığı besinler ile yaşamını sürdüren bebek, gestasyonel diyabet tablosunda yüksek şekere maruz kalmaktadır. Bunun sonucunda bebeğin kan şekeri de artış göstermekte ve ilerleyen süreçlerde birtakım riskleri beraberinde getirmektedir.

Gestasyonel diyabet varlığı; hem anne hem de bebek sağlığını tehdit eden bir rahatsızlıktır. Kontrol altına alınamayan GD; bebeğin sakat doğması, erken doğum, bebeğin ölü doğması, annede tansiyon yüksekliği ve preeklampsi (gebelik zehirlenmesi) gibi risklere sebebiyet verebilmektedir. Bu sebeple gebelik döneminde risk faktörü taşıyan ya da belirli semptomlara sahip olan kişilerin tanı amaçlı gerekli kontrollerden geçmesi gerekmektedir. Böylelikle gebelik sürecinde anne ve bebek olası risklere karşı koruma altında olacaktır.

Gestasyonel diyabete sahip kadınlar, olumsuz gebelik sonuçları açısından risk altında kabul edilmektedir.

Gao ve arkadaşlarının Çinde  79.064 hamile kadın üzerinde yaptığı bir çalışmada gestasyonel diyabet görülme sıklığının %14,8 olarak belirlendiği çıkmıştır. Çalışmada ayrıca; vücut ağırlığı, yaş ve aile öyküsünde diyabet bulunması gibi durumların GDM insidansını büyük oranda arttırabileceği saptanmıştır. (1)
Gestasyonel Diyabet (Gebelik Diyabeti) Tanısı Nasıl Konur?

Gestasyonel diyabet tanısı gebeliğin 24-28. Haftasında yapılan OGTT (Oral Glukoz Tolerans Testi) ile konulabilmektedir. Tanı amacıyla teste gelen kişilerin en az 8 saatlik bir açlık süresinin bulunması gerekmektedir. Bu süre sonunda kişilere ilk olarak ‘’açlık kan şekeri’’ testi uygulanmakta ve açlık kan şekeri değerinin 126 mg/dL ve üzeri çıkması halinde kesin tanı koymak amacıyla OGTT’ye ihtiyaç duyulmaktadır.

Ayrıca normal bir zamanda alınan kan şekeri değerinin ise 200 mg/dL ve üzerinde seyretmesi kesin tanı için OGTT ihtiyacını doğurmaktadır. Hamile kadınların gestasyonel diyabet tablosuyla genellike 24. haftadan sonra karşılaşması sebebiyle OGTT testi bu süre zarfında uygulanmaktadır. Bilinmesi gerekir ki; gebelik depresyonuna giren kişilerin büyük bir kısmında gestasyonel diyabet teşhis edilmektedir.

OGTT testi genel olarak şu şekilde yapılmaktadır:

Gebelerin oral glukoz yükleme testlerinde ilk olarak genellikle Doktorunun verdiği karar göz önünde bulundurularak 50g oral glukoz (şeker) yüklemesi yapılmaktadır. 50g glukoz yüklemesinin ardından sonuç 140 mg/dL civarında seyrediyor ise; bir sonraki gün test tekrarlanmaktadır. Bir sonraki testte kişilere özel olarak 75g ya da 100g olmak üzere bir glukoz yüklemesine yine doktorunun uygun gördüğü şekilde karar verilmektedir. Hekimler hastalarına göre 50g, 75g ve 100g olarak farklı glukoz yüklemelerini uygulayabilmektedir. OGTT test sonucunda da bu değerin yüksek seyretmesi halinde gestasyonel diyabet tanısı konabilmektedir.

100g oral glukoz yüklemesi ile referans alınan değerler aşağı yukarı şu şekildedir:
Açlık     105 /dL üzeri
1.saat     190 mg/dL üzeri
2.saat     165 mg/dL üzeri
3.saat     145 mg/dL üzeri
Gestasyonel Diyabetin Bebek Sağlığına Olası Zararları

    Erken doğum ve erken doğumun beraberinde getirdiği riskler
    Yenidoğan bebekte hipoglisemi riski (Bebeklerde havale benzeri kasılmalara neden olabilir)
    Bebeklerin ilerleyen yaşlarında tip 2 diyabet riski
    Ölü doğum
    Bebeğin iri doğması
    Obezite
    Doğumdan sonra bebeğin kısa süre içerisinde hayati riski

Gestasyonel Diyabetin Anne Sağlığına Olası Zararları

    gebelik zehirlenmesi,
    tip 2 diyabete yatkınlık,
    üriner enfeksiyonları (idrar yolu),
    sezaryen doğum,
    sonraki gebelikte gestasyonel diyabet risk artışı.

Gestasyonel Diyabette Oral Glukoz Testi Sakıncalı Mıdır?

Gestasyonel diyabet, anne ve bebek sağlığını koruma adına mutlaka teşhis edilmesi ve tedavi uygulanması gereken bir rahatsızlıktır. Tedavi edilmediği takdirde anne ve bebek sağlığını yüksek düzeyde tehdit altına almaktadır. Peki, GD tanısı için kullanılan yöntemlerden olan OGTT sakıncalı mıdır?

Gebelerde yapılan oral glukoz tolerans testlerinde genellikle düşük miktarda şeker yüklemeleri yapılmaktadır. Bu oran kişilerin günlük bir çikolatadan ya da iki dilimlik bir tatlıdan alabileceği düzeydedir. Fakat araştırmalara göre şeker yüklemelerinin herhangi bir zararının bulunuP bulunmadığı henüz teşhis edilememiştir. Bazı hekimler bu konuda zararının olmadığı fikrinde iken, bazı hekimler ise aksini iddia etmektedir.
Gebelik Diyabetinin Olası Risklerinden Nasıl Korunulur?

Gebelik diyabetinden korunmak adına gebelik öncesinde vücut kitle indeksine uygun bir kiloda bulunmak büyük bir yardımcı olacaktır. Bunların dışında dikkat edilmesi gereken noktalar şu şekildedir;

Sağlıklı Beslenme: Gestasyonel diyabet tanısı konmuş ya da konmamış kişilerin korunma adına beslenme düzenlerine dikkat etmeleri gerekmektedir. Gebelik süreci içerisinde düşük yağ ve kalorili besinlerle beslenmek ve lif bakımından zengin gıdalar tüketmek kan şekerini kontrol altında tutmaya yardımcı olacaktır.

Egzersiz: Gebelik sürecinde normal doğumu destekleyen ve anne bebek sağlığına katkıda bulunan aktivitelerden biri egzersizdir. Bu süreç içerisinde yine çok ağır ve ani hareketlerden kaçınarak; hamilelik sürecine uygun egzersizler tercih etmek önemlidir. Bunun sonucunda kan şekeri kontrol altında tutulabilmekte ve annelerin gebelik sürecinde yaşadığı fiziksel sorunlar minimuma indirilebilmektedir. Ayrıca egzersiz ve sağlıklı beslenme ile kilo artışı da kontrol altında tutulmaktadır.

Kan Şekeri Testi: Gestasyonel diyabet tanısı konmuş olan kişiler hekimin önerdiği süre boyunca kan şekerini kontrol edebilir ya da düzenli olarak laboratuvar ortamında gerekli testlerden geçebilir. GD tanısı konmamış ve risk faktörüne sahip olan kişilere ise genellikle gebeliğin 24-28. haftalarında test yaptırması önerilmektedir.

İnsülin: Gestasyonel diyabet tablosunun ağrılığına göre hekimler insülin tedavisini gerekli görebilir. Bu süreç içerisinde hekimin önermiş olduğu insülin tedavisine uymak, anne ve bebek sağlığını önemli ölçüde koruma altına alacaktır.

Bu makale tıbbi tavsiye olarak yorumlanmamalıdır. Sağlıklı yaşam rutininizde herhangi bir değişiklik yapmadan önce lütfen doktorunuzla görüşün.