Hemogram (Tam Kan Sayımı) Testi
Kocaeli Sistem Laboratuvarlar Grubu

Hemogram, ya da diğer adıyla tam kan sayımı testi, sağlıklı bireylerin kanında normal olarak bulunan ve hastalık durumlarında değişiklik gösteren kan hücrelerinin türlerini ve sayılarını ölçer. Kandaki hücre sayısının normal sınırların üzerinde artması veya azalması, çeşitli hastalıkların varlığına işaret edebilir ve erken teşhis için kritik öneme sahiptir.
Hemogram testinin en sık istendiği hastalık ve durumlar:

    Anemi ve diğer kan hastalıkları: Anemi genellikle kan hücrelerindeki hemoglobin miktarının düşmesiyle karakterize bir durumdur. Hemogram, anemi türlerini (demir eksikliği anemisi, folat eksikliği, talasemi vb.) belirlemek için diğer bazı testlerle birlikte kullanılır.
    Enfeksiyonlar: Bakteriyel, viral veya parazitik enfeksiyonlar sırasında akyuvar sayısı önemli ölçüde değişebilir.
    Kanser: Özellikle kan ve kemik iliği kanserleri (örneğin, lösemi ve lenfoma) gibi durumlarda hemogram, hastalığın teşhisi ve takibi için kritik öneme sahiptir.
    İltihabi hastalıklar: Romatoid artrit ve lupus gibi otoimmün hastalıkların teşhis ve takibinde hemogram testi faydalıdır.
    Kemoterapi tedavisi: Kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi ilaçlarının etkisini ve yan etkilerini izlemek için düzenli hemogram testleri yapılır.
    Kronik hastalıklar: Kronik böbrek hastalığı, karaciğer hastalıkları ve diğer uzun süreli sağlık sorunlarının yönetiminde de hemogram testi önemli bir rol oynar.
    Operasyon öncesi değerlendirmeler: Cerrahi müdahalelerden önce, hastaların genel sağlık durumunu değerlendirmek ve olası riskleri belirlemek amacıyla hemogram testi yapılır.
    Aşırı kanama veya kan pıhtılaşma sorunları: Hemofililer ve tromboz gibi pıhtılaşma sorunları olan hastalarda, bu durumların izlenmesi ve yönetilmesi için hemogram testleri düzenli olarak yapılır.

Bu test, doktorların hastaların genel sağlık durumunu daha iyi anlamalarını ve uygun tedavi planlarını geliştirmelerini sağlar.

Hemogram, alyuvarlar, akyuvarlar, hemoglobin ve trombositler dahil olmak üzere kan hücrelerini inceler.

Alyuvarlar (Eritrositler): Alyuvarlar, dokulara oksijen taşıma işlevi görür ve karbondioksit oksijen  alışverişinde görevlidir. Alyuvarlarla ilgili sorunlar genellikle anemi yani kansızlık ile ilişkili hasatlıkları işaret eder.

Akyuvarlar (Lökositler): Vücudun savunma mekanizmasını oluşturan akyuvarlar, mikroplara ve hastalıklara karşı koruma sağlar. Lökositlerdeki anormallikler enfeksiyon belirtisi olabileceği gibi lösemi, lenfoma, nötropeni, miyelodisplastik sendromlar gibi ciddi sağlık sorunlarını da gösterebilir.

Trombositler: Kanın pıhtılaşmasını sağlayan trombositler, aşırı kan kaybını önleyerek, herhangi bir yaralanma anında hızla pıhtı oluşumuna yardımcı olur. Trombositlerle ilgili sorunlar hemofili, von Willebrand hastalığı, tromboz gibi durumları içerebilir.

Bu parametrelerin dışında, test ayrıca hemoglobin ve hematokrit değerlerini de ölçer, böylece dokuların oksijen ihtiyacını ve kanın genel yoğunluğunu belirleme imkanı sunar. Hemogram testi, sağlık durumunu geniş bir perspektiften değerlendirerek hastalıkların erken teşhisine olanak tanır.
Hemogram Testi Parametreleri

Hemogram parametrelerinde kan hücreleri farklı alt parametreleri de içerir. Kırmızı kan hücresi sayısı RBC olarak karşımıza çıkar. Kırmızı kan hücreleri indeksleri MCV, RDW, MCH, MCHC’ dir.

Lökositler WBC olarak değerlendirilir. Nötrofiller, bazofiller, eozinofiller, monositler, lenfositler olarak alt parametreleri vardır.

Trombositler PLT olarak karşımıza çıkar.

Bunlara ek olarak hemoglobin (Hb) ve hematokrit (HCT) değerleri de incelenir.

RBC: Eritrosit sayısını gösterir. Laboratuvarların çalışma prensplerine göre değerler değişiklik gösterse de ortalama olarak sağlıklı kadınlarda 3,8-5.4 milyon değerde, sağlıklı erkeklerde 4.4-5.4 milyon mcL’dir. Çocuklarda normal değer 4.0-5.5 milyon mcL’dir.

Lösemi, kanser, kansızlık, tiroid bozuklukları, hamilelik gibi durumlarda RBC değeri düşer. Sigara, alkol ve uyarıcı madde kullanımında, kalp hastalıklarında, polisitemia vera gibi hastalıklarda RBC yüksek değerdedir.

MCV : Ortalama eritrosit hacmi olarak ifade edilir. Sağlıklı bir insanda referans aralığı 80-100 fl’dir. Normal değerler laboratuvara göre değişkenlik gösterebilir, cinsiyet ve yaş ile de değişkenlikler gösterir ancak raporlarda detaylıca gösterilmektedir.

Kan kaybı, talasemi, bakır eksikliği, B6 vitamin eksikliği, radyoterapi görme gibi durumlarda MCV değeri düşer. Folik asit eksikliğinde, hipotiroidi, karaciğer yetmezliği gibi durumlarda MCV yüksek değerde çıkar.

RDW : Eritrositlerin hacmini ve ne kadar değişkenlik gösterdiğini ifade eder. Yetişkin kadınlarda 12,o-16,0, yetişkin erkeklerde 11.8- 14,5 arası sağlıklı değer olarak kabul edilir. Normal değerler laboratuvara göre değişkenlik gösterebilir, cinsiyet ve yaş ile de değişkenlikler gösterir ancak raporlarda detaylıca gösterilmektedir.

Vitamin B12 eksikliği, anemiler, demir eksikliği, folat eksikliği gibi nedenlerle RDW değeri yükselir. Eklemlerde iltihaplanma, kronikleşmiş kansızlık, demir emiliminin azlığı, aşırı kan kaybı gibi durumlarda ise RDW değeri düşük görülür.

MCH : MCH, bir tane alyuvarda bulunan hemoglobinin ortalama değeridir. Sağlıklı bir bireyde MCH değeri, 25,0- 35,0 pg aralığındadır. Normal değerler laboratuvara göre değişkenlik gösterebilir, cinsiyet ve yaş ile de değişkenlikler gösterir ancak raporlarda detaylıca gösterilmektedir.

Düşük olması durumunda demir eksikliği, kronik hastalıklar, anemiler, kurşun zehirlenmesi gibi durumlar ortaya çıkar. Yüksekliğinde ise B12 eksikliği, folik asit eksikliği olduğu düşünülür.

MCHC : Ortalama korpüsküler hemoglobin konsantrasyonudur. Normal bir yetişkin bireydeki değeri, 31-38 g/dL’dir. Normal değerler laboratuvara göre değişkenlik gösterebilir, cinsiyet ve yaş ile de değişkenlikler gösterir ancak bu değer aralıkları raporlarda detaylıca gösterilmektedir.

Yetersiz beslenme, anemiler, çölyak, hemoliz, crohn, uzun menstrüal siklus gibi sebeplerle MCHC değeri düşer. MCHC değeri yükseldiğinde ise otoimmün hemolitik anemi, ileri seviye yanıklar, karaciğer hastalığı gibi durumlar meydana gelmiştir.

WBC : Akyuvar hücre sayısını ifade eder. Sağlıklı bireylerde aldığı değer 4000-10000 arasıdır. Normal değerler laboratuvara göre değişkenlik gösterebilir, cinsiyet ve yaş ile de değişkenlikler gösterir ancak bu değer aralıkları raporlarda detaylıca gösterilmektedir. Yüksek bir değer çıktığında enfeksiyonlu hastalıklar ve iltihap oluşumu, alerjik hastalıklar, romatoid artrid, kortizol kullanımı, kemik iliği hastalıkları ve tümörler akla gelir. Düşük değer ise radyoterapi, kemik iliği hastalıkları, yetersiz beslenme, vitamin eksikliği olduğunu gösterir.

Nötrofil yüzdesi, Bazofil yüzdesi, monosit yüzdesi, Eozinofil yüzdesi, lenfosit yüzdesi WBC ile birlikte değerlendirilir.

MPV : Bir trombositin ortalama büyüklüğünü ifade eder. Sağlıklı bir insanda 8,0-11.0 fl arasında değer alır. Normal değerler laboratuvara göre değişkenlik gösterebilir, cinsiyet ve yaş ile de değişkenlikler gösterir ancak bu değer aralıkları raporlarda detaylıca gösterilmektedir. Şeker hastalığı, kan zehirlenmesi, kan kanseri, kalp hastalığı, diyabet, D vitamini eksikliğinde MPV değeri yükselir. Kemoterapi ilaçları, virüsler, ilaçlar, kanser gibi nedenlerden dolayı MPV değeri düşer.

PCT : Prokalsitonin, kalsitonin hormonunun ölçüsüdür. Hemogram testinde PCT değeri de görünür. Ciddi bakteriyel enfeksiyonlarda PCT değeri hızla yükselir. Ancak düşüklüğü için böyle bir şey söz konusu değildir.

LYM : Lenfositin tüm beyaz kan hücrelere olan oranını ifade eder. Kızamık, suçiçeği gibi virüs kaynaklı hastalıklarda, kan kanseri, kronik hastalıklar, inflamatuar bağırsak hastalıklarda LYM değeri yükselir. Düşüklüğünde ise çölyak, kalıtsal hastalıklar, kortizol kullanımı, enfeksiyon hastalıkları söz konusudur.

MON : Monositin  tüm beyaz kan hücrelerine olan oranı ifade eder. Yüksekliği vücutta enfeksiyon, iltihap ve kanser gibi rahatsızlıklara işaret eder. Düşüklüğü ise kemik iliği hastalıklarını akla getirir.

EOS : Eozinofilin tüm beyaz kan hücrelerine olan oranını ifade eder. Düşük olması durumu endişelendirmez. Ancak yüksekliğinde alerjik hastalıklar, zehirlenme, paraziter hastalıklar, ilaç kullanımı, ülseratif kolit, gastritler, ilaç kullanımı gibi durumlara işaret eder.

BAS : Bazofilin tüm beyaz kan hücrelerine olan oranını ifade eder. Vücutta bir iltihap olduğunda bazofil değeri yükselir. Ciddi alerjik reaksiyonlarda bazofil değeri düşer.

PLT : Trombositlerin sayısını ifade eder. Sağlıklı bir insanda aldığı değer 150000-400000 arasıdır. Normal değerler laboratuvara göre değişkenlik gösterebilir, cinsiyet ve yaş ile de değişkenlikler gösterir ancak bu değer aralıkları raporlarda detaylıca gösterilmektedir.  Hemolitik anemi, alerjik hastalıklar, kanser türleri ve tedavilerinde PLT değeri yüksek çıkar. PLT düşüklüğü trombositopeni olarak adlandırılır. Aşırı kansızlık, B12 eksikliği, siroz, lösemi, vitamin eksikliği durumunda PLT düşük çıkar.

HB : Hemoglobin, dokulara oksijen taşır. Kanda stabil değeri 100 ml kanda 12-16 fram’dır. Normal değerler laboratuvara göre değişkenlik gösterebilir, cinsiyet ve yaş ile de değişkenlikler gösterir ancak bu değer aralıkları raporlarda detaylıca gösterilmektedir.  Erkeklerde ve kadınlarda 1 desilitre içinde bulunma miktarı farklıdır. Akciğer hastalıkları, ateş, aşırı kusma, yükseklerde yaşama, dehidrasyon gibi durumlarda hemoglobin yükselir. Siroz, hodgkin lenfoma, kronik böbrek hastalıkları, hipotiroidi, hemoliz, talasemi, kan damar iltihabı gibi durumlarda hemoglobin düşer.

HCT : Hematokrit, kırmızı kan hücrelerinin toplam kan hacmine oranını ifade eder. Normal değeri, %35-45 arasıdır. Dalak büyümesi, kan kanseri, böbrek hastalıkları, gebelik, folik asit, B6, B12 vitamin eksikliklerinde hematokrit değeri düşer. Kalp damar hastalıklarında, vücut susuz kaldığında, kortizol kullanımında HCT değeri yükselir.
Hemogram Testi Nasıl Yapılır?

Hemogram testi için numune alımı hemşireler yada laboratuvar teknisyen ve teknikerleri tarafından yapılır. Genelde yüzeyel venler tercih edilir. El dorsali, kol ve yenidoğanlar için topuk veni uygundur. Ancak duruma göre arter damar da kullanılabilir. Teknolojinin gelişmesiyle özel cihazlar yardımıyla tam kan sayımı analizi yapılmaktadır.
Hemogram Testinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Laboratuvar tetkikleri hassas ölçümlerdir. Bu nedenle pek çok faktör değişkenliklerinde etkilidir. Özellikle hemogram öncesi hastanın dinlenme halinde olması önemlidir. Testte yanlış bir değer çıkmaması için aç karna yapılması uygundur. Test yapılmadan 8-12 saat öncesinde yeme-içmeyi kesmek uygundur, ancak zorunluluk değildir, bazı durumlarda tokluk halinde de bakılabilir. Bu süreçte su içilebilir ancak sigara ve alkolden uzak durmak iyidir. İşlem öncesi ağır egzersizlerden kaçınmak gerekir.