HIV (AİDS) Nedir?
Kocaeli Sistem Laboratuvarlar Grubu

HIV, yani İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü, insanların bağışıklık sistemine zarar veren ve zamanla zayıflatan bir virüstür. HIV bulaştıktan sonra tedavi edilmezse, zamanla AIDS (Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği Sendromu) adı verilen daha ciddi bir sağlık durumuna yol açabilir. HIV, genellikle kan, cinsel sıvılar ve anne sütü yoluyla bulaşır. Bu nedenle, enfekte bir kişiyle korunmasız cinsel ilişki veya enfekte kanla temas en yaygın bulaşma yolları arasındadır.
HIV Hakkında
HİV Nedir?

HIV, özellikle CD4+ T lenfositleri olarak bilinen belirli bir tür beyaz kan hücresini hedef alır ve yok eder. CD4 hücreleri, bağışıklık sisteminin temel bileşenlerindendir ve vücudu enfeksiyonlara ve hastalıklara karşı korumada önemli bir rol oynarlar.

HIV enfeksiyonu ilerledikçe, bu virüs CD4 hücrelerinin sayısını azaltır, bu da bağışıklık sisteminin zayıflamasına ve vücudun çeşitli enfeksiyonlara ve kanser türlerine karşı savunmasız hale gelmesine neden olur. CD4 hücre sayısı belirli bir düzeyin altına düştüğünde, kişi AIDS (Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği Sendromu) tanısı alabilir. AIDS, HIV’in ileri aşamasını temsil eder ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Bu nedenle, HIV enfeksiyonunun erken teşhisi ve antiretroviral tedaviyle müdahale edilmesi, CD4 hücre sayısının korunmasına ve bağışıklık sisteminin işlevselliğinin sürdürülmesine yardımcı olabilir.
HIV’de Erken Teşhis Neden Önemlidir?

    Erken Tedavi: Erken teşhis edilen HIV, antiretroviral tedavi (ART) ile daha etkili bir şekilde yönetilebilir. Bu tedavi, virüsün çoğalmasını baskılayarak hastalığın ilerlemesini yavaşlatır ve CD4 hücre sayısının korunmasına yardımcı olur. Bu durum, enfekte kişinin daha uzun ve sağlıklı bir yaşam sürdürmesine olanak tanır.
    Bulaşma Riskinin Azaltılması: Erken teşhis ve tedavi, HIV’in cinsel yolla veya diğer yollarla bulaşma riskini önemli ölçüde azaltabilir. Etkili tedavi altındaki kişilerde virüsün kan dolaşımındaki miktarı (virüs yükü) önemli ölçüde düşebilir, hatta bazı durumlarda tespit edilemez seviyelere ulaşabilir. Bu durum, virüsün başkalarına bulaşma riskini azaltır.
    İmmün Sistem Hasarının Önlenmesi: HIV, bağışıklık sistemine zarar verir ve özellikle CD4 hücrelerini etkiler. Erken teşhis, bağışıklık sisteminin daha fazla zarar görmesini önleyerek, HIV ile yaşayan kişilerin daha iyi sağlık durumunu korumalarına yardımcı olur.
    Komplikasyonların Önlenmesi: Erken tedavi, HIV ile ilişkili çeşitli komplikasyonların (örneğin, fırsatçı enfeksiyonlar ve bazı kanser türleri) gelişme riskini azaltabilir.
    Toplum Sağlığına Katkı: Erken teşhis, HIV/AIDS ile mücadelede toplum sağlığı açısından da önemlidir. Bireylerin durumlarının farkında olmaları ve tedavi altına alınmaları, toplum genelinde HIV yayılımını kontrol altına almak için hayati öneme sahiptir.

Bu nedenlerle, düzenli HIV testi yaptırmak ve risk altında olan bireyler için erken teşhisi teşvik etmek önemlidir. Erken teşhis ve tedavi, hem bireysel hem de toplumsal sağlık için kritik öneme sahiptir.

HIV Belirtileri Nelerdir?

HIV enfeksiyonunun seyri genellikle üç ana aşamada ilerler: akut enfeksiyon, latent (sessiz) enfeksiyon ve AIDS. Bu aşamaların her birinde farklı belirtiler görülebilir:

    Akut Enfeksiyon Evresi: Bu, HIV’in vücuda ilk girdiği ve çoğalmaya başladığı ilk 1-2 aylık dönemi kapsar. Bu evrede görülen belirtiler genellikle grip benzeridir ve şunları içerebilir:
        Ateş
        Baş ağrısı
        Halsizlik
        Lenf düğümlerinde şişme
        Gövdede kırmızı, kaşıntısız döküntüler
        Ağız içerisinde aft
        İshal
        Kusma ve mide bulantısı
        Öksürük
        Sürekli yorgunluk hali

    Bu belirtiler genellikle geçici olup, birkaç hafta içinde kaybolur. Ancak, bu dönemde HIV’in bulaşıcılığı yüksektir çünkü virüs yükü (vücuttaki HIV miktarı) yüksek seviyededir.
    Latent Enfeksiyon Evresi: Bu evre, akut enfeksiyonun sona ermesinden sonra başlar ve yıllarca sürebilir. Bu dönemde HIV vücutta aktif olarak çoğalmaya devam eder, ancak belirgin semptomlar genellikle görülmez. Bu “sessiz” dönem boyunca, kişi genellikle sağlıklı hisseder ve HIV’in varlığından haberdar olmayabilir.
    AIDS Evresi: Eğer tedavi edilmezse, HIV enfeksiyonu sonunda AIDS’e (Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği Sendromu) ilerler. Bu evrede, bağışıklık sistemi ciddi şekilde zayıflar ve vücut fırsatçı enfeksiyonlara ve bazı kanser türlere karşı savunmasız hale gelir. AIDS evresinin belirtileri arasında ciddi kilo kaybı, kronik ishal, gece terlemeleri, sürekli yorgunluk, tekrarlayan enfeksiyonlar ve nadir kanser türleri yer alır.

Erken tanı ve tedavi, HIV enfeksiyonunun ilerlemesini önleyebilir ve AIDS evresine geçişi geciktirebilir. Bu nedenle, risk altında olan bireylerin düzenli HIV testi yaptırmaları ve herhangi bir risk durumunda en kısa sürede sağlık kuruluşlarına başvurmaları önemlidir.
AIDS Belirtileri Nelerdir?

AIDS (Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği Sendromu), HIV’in ileri aşamasıdır ve vücudun bağışıklık sistemini ciddi şekilde zayıflatarak çeşitli ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. AIDS belirtileri genellikle aşağıdakileri içerir:
HİV Belirtileri
AIDS Belirtileri Nelerdir?

    Fırsatçı Enfeksiyonlar: Bağışıklık sistemi zayıfladığı için, AIDS hastaları, normalde sağlıklı bireylerde nadiren görülen fırsatçı enfeksiyonlara yakalanabilir. Bu enfeksiyonlar arasında zatürre ve tüberküloz gibi ciddi solunum yolu enfeksiyonları bulunur.
    Cilt Problemleri: AIDS hastalarında mor ve kahverengi deri lezyonları gibi cilt problemleri görülebilir. Bu lezyonlar bazen Kaposi sarkomu gibi ciddi cilt kanserlerine işaret edebilir.
    Sindirim Sistemi Sorunları: Kronik ishal, AIDS’in yaygın bir belirtisidir. Bu durum, vücudun gıdaları düzgün bir şekilde emmesini engelleyerek beslenme eksikliklerine ve kilo kaybına neden olabilir.
    Nörolojik Sorunlar: Hafıza kaybı, denge kaybı ve diğer nörolojik problemler, AIDS’in ileri aşamalarında ortaya çıkabilir. Bu sorunlar, HIV’in beyin ve sinir sistemine verdiği zarardan kaynaklanır.
    Lenf Düğümlerinde Şişme: Lenf düğümlerinin sürekli olarak şişmesi, vücudun enfeksiyonla mücadele ettiğinin bir işareti olabilir.
    Psikolojik Sorunlar: Depresyon gibi psikolojik sorunlar, AIDS hastalarında sıkça görülebilir.
    Ani Kilo Kaybı: Ciddi kilo kaybı ve kas kaybı, AIDS’in ileri evrelerinde yaygındır.
    Ağız, Anüs ve Genital Bölgede Yaralar: Bu bölgelerde yara oluşumu, hem enfeksiyon riskini artırabilir hem de genel sağlık durumunun kötüleştiğinin bir göstergesi olabilir.
    Sürekli Yorgunluk: AIDS hastaları genellikle sürekli yorgunluk ve bitkinlik hissederler.

AIDS, tedavi edilmediğinde yaşam süresini önemli ölçüde kısaltabilir ve ölümcül olabilir. Bu nedenle, HIV pozitif kişilerin düzenli tedavi ve takip altında olmaları, yaşam kalitelerini artırabilir ve AIDS’e bağlı komplikasyon riskini azaltabilir. Riskli cinsel ilişkilerden sonra HIV testi yaptırmak ve gerektiğinde sağlık kuruluşlarına başvurmak, hem bireysel hem de toplum sağlığı için büyük önem taşır
HIV Hangi Yollarla Bulaşır?

HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü) bulaşma riski yüksek olan bir virüstür, ancak her türlü temas bu virüsün bulaşmasına yol açmaz. HIV’in bulaşması için belirli yollar vardır ve bu yollar genellikle vücut sıvılarının doğrudan teması ile ilişkilidir. HIV’in bulaşma yollarını şu şekilde özetleyebiliriz:

    Cinsel Temas: HIV en sık korunmasız cinsel ilişki yoluyla bulaşır. Virüs, enfekte spermin, vajinal sıvının veya kanın diğer kişinin mukozal dokuları (anüs, vajina, penisin mukozası) ile teması yoluyla bulaşabilir. Hem heteroseksüel hem de eşcinsel ilişkilerde HIV bulaşabilir.
    Kan Ürünleri Kaynaklı Bulaşma: HIV, kan nakli, doku ve organ nakilleri ile bulaşabilir. Ayrıca, enfekte kişilerin kullandığı şırıngalar, jiletler, iğneler ve dövme aletleri gibi kesici veya delici aletlerin ortak kullanımı da bulaşma riski taşır. Günümüzde, birçok ülkede kan ürünlerinin HIV açısından test edilmesi bu riski önemli ölçüde azaltmıştır.
    Annenin Bebeğine Bulaşması: HIV taşıyan bir anne, gebelik sürecinde, doğum sırasında veya emzirme yoluyla bebeğine virüsü bulaştırabilir. Ancak, uygun tedavi ve doğum yöntemleri (örneğin, sezaryen) ve emzirmenin önlenmesi ile bu risk önemli ölçüde azaltılabilir.
    Diğer Yollar: HIV, enfekte kanın açık yaralara veya kesiklere temas etmesi gibi daha nadir görülen yollarla da bulaşabilir. Ancak, günlük sosyal temaslar, sarılmak, tokalaşmak, öpmek, tuvaleti paylaşmak veya aynı yemek takımlarını kullanmak gibi durumlarla HIV bulaşmaz.

HIV bulaşma riskini azaltmak için korunmasız cinsel ilişkiden kaçınmak, ortak kullanılan kesici ve delici aletlerden uzak durmak, ve riskli durumlarda düzenli test yaptırmak önemlidir. Ayrıca, HIV pozitif annelerin gebelik ve doğum sürecinde tıbbi danışmanlık alması ve önerilen tedbirleri uygulaması, anneden bebeğe bulaşma riskini minimize eder.
HIV ve AIDS Tespiti Nasıl Yapılmaktadır?
HİV Testi
HİV Testi Nedir?

HIV testlerinin hangisinin uygulanacağına karar verirken, şüpheli temasın zamanı önemli bir faktördür. Bu, HIV enfeksiyonunun “pencere dönemi” ile ilgilidir ;

    Antikor Testleri (Elisa Testi / Anti-HIV Testi): Bu testler, HIV’e karşı bağışıklık sisteminin tepkisi olarak üretilen antikorları tespit eder. Enfeksiyondan 3-8 hafta sonra, bağışıklık sistemi antikor üretmeye başlar, ancak bu antikorların testler tarafından saptanabilir seviyelere ulaşması genellikle 6-12 hafta sürer. Bu “pencere dönemi” boyunca, test yanıltıcı negatif sonuçlar verebilir, çünkü antikorlar henüz tam olarak oluşmamış olabilir.
    Antijen Testleri (p24 Antijen Testi): p24 antijen testi, HIV’in yapısal bir proteini olan p24 antijenini tespit eder. Bu antijen, şüpheli temas anından yaklaşık 3 hafta sonra yüksek seviyelere ulaşır ve antikorların oluşmasından önce tespit edilebilir. Ancak, bazı kişilerde erken dönemde yüksek antikor seviyeleri, p24 antijeninin tespitini engelleyebilir ve yanlış negatif sonuçlara yol açabilir.
    Kombinasyon Testleri (4. Nesil Antijen ve Antikor Testleri): Bu testler, hem HIV antikorlarını hem de p24 antijenini aynı anda tespit eder. Bu nedenle, şüpheli temas sonrasındaki ilk 3 haftadan itibaren HIV’i tespit etme olasılığı daha yüksektir. Pozitif bir sonuç genellikle Western Blot testi ile doğrulanır.
    PCR Testi (Polimeraz Zincir Reaksiyonu): PCR testi, HIV’in genetik materyalini (RNA veya DNA) çoğaltarak tespit eder. Bu test, HIV enfeksiyonunu erken dönemde ve düşük virüs yüklerinde bile tespit edebilir. Ayrıca, tedavi sırasında viral yükün izlenmesi için de kullanılır. Bebeklerde, annenin antikorlarını taşıdıkları ilk 18 ay içinde, antikor testleri yerine PCR testi tercih edilir.
    HIV Doğrulama Testi (Western Blot Testi): Bu test, p24 dışında HIV’e özgü diğer proteinleri (örneğin; p18, p30, p40, p41, p53, p55, p68, gp160, gp120) tespit eder. Pozitif bir test sonucu genellikle Western Blot testi ile doğrulanır. Bu test, enfeksiyonun daha ileri dönemlerinde veya doğrulama amaçlı kullanılır.

Herhangi bir HIV testi pozitif sonuç verirse, sonuç genellikle ikinci bir testle doğrulanmalıdır. Bu, yanlış pozitif sonuçların önlenmesine yardımcı olur ve doğru tanı ve tedaviye yönlendirme sağlar.
HIV ve AIDS Test Sonuçları Ne Zaman Belli Olmaktadır?

Laboratuvarımızda HIV ve AIDS tespitinde  Antikor testleri , Antijen / Antikor testi veya PCR Testi sonuçları aynı gün içinde verilmektedir.
HIV ve AIDS Nasıl Tedavi Edilir?

HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü) ve AIDS (Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği Sendromu), günümüzde tamamen iyileştirilemese de, antiretroviral tedavi (ART) ile etkili bir şekilde yönetilebilir. Bu tedavi, HIV’in vücutta çoğalmasını baskılayarak hastalığın ilerlemesini yavaşlatır ve yaşam kalitesini artırır. HIV ve AIDS tedavisi aşağıdaki temel unsurları içerir:

Antiretroviral Tedavi (ART): ART, bir veya daha fazla antiretroviral ilacın bir kombinasyonunu içerir. Bu ilaçlar, HIV’in çoğalmasını engelleyerek vücuttaki virüs miktarını (virüs yükünü) azaltır. Böylece, bağışıklık sisteminin zayıflamasını önler ve HIV ile yaşayan kişilerin daha sağlıklı ve uzun bir yaşam sürmelerine yardımcı olur.

Kandaki virüs miktarını da azaltan bu yöntemde kullanılan ilaçların HIV virüsü taşıdığı tespit edilen kişiler tarafından ömür boyu kullanmaları gerekmektedir.

Fırsatçı Enfeksiyonların Önlenmesi ve Tedavisi: Zayıflamış bir bağışıklık sistemi, çeşitli enfeksiyonlara ve hastalıklara daha açık hale gelir. Bu nedenle, HIV ile yaşayan kişiler, fırsatçı enfeksiyonlara karşı korunmak için ek tedavilere ihtiyaç duyabilirler.

Düzenli Tıbbi İzlem ve Testler: HIV ile yaşayan kişilerin sağlık durumlarını düzenli olarak izlemek ve tedavi planlarını gerektiğinde ayarlamak önemlidir. Bu, düzenli kan testleri ve doktor ziyaretlerini içerir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve Destek: Sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek, düzenli egzersiz yapmak, dengeli beslenmek ve sigara ve alkol gibi zararlı alışkanlıklardan kaçınmak, HIV ile yaşayan kişiler için önemlidir. Ayrıca, psikolojik ve sosyal destek de bu kişilerin genel sağlık ve yaşam kalitesi üzerinde olumlu bir etkiye sahiptir.

Eğitim ve Farkındalık: HIV ile yaşayan kişilerin, durumları hakkında bilgi sahibi olmaları ve sağlık hizmetlerine nasıl erişecekleri konusunda bilgilendirilmeleri önemlidir.

Uygulanan bu önlemler HIV Pozitif kişilerin yaşamlarına sağlıklı insanlar gibi devam etmelerine olanak sağlarken, yaşam sürelerinin kısalmasının da önüne geçmektedir.

HIV virüsünün bulaşmasının önüne geçilebilecek bir aşı henüz bulunamamış olup bu konu üzerinde araştırmalar devam etmektedir.

AIDS aşamasındaki hastalarda ise hastalığın ilerleme düzeyi ve hastanın mevcut durumu göz önüne alınarak HIV tedavisi uygulamasına ek olarak yeni tedavi yollarına da başvurulabilmektedir.
HIV Taşıyan Bir Hasta Kaç Yıl Yaşar?

HIV pozitif bir kişi, eğer enfeksiyon erken tespit edilir ve hemen etkili antiretroviral tedaviye (ART) başlanırsa, yaşam süresi ve yaşam kalitesi açısından HIV negatif yaşıtlarıyla benzer bir seviyede olabilir. Modern ART tedavileri, HIV’in vücuttaki çoğalmasını etkili bir şekilde baskılayarak bağışıklık sistemini korumaya yardımcı olur. Bu durum, enfeksiyonun ilerlemesini yavaşlatır ve HIV ile yaşayan kişilerin sağlıklı bir yaşam sürdürmelerine olanak tanır.

Tedavinin başarısı büyük ölçüde kişinin tedaviye uyumuna ve düzenli olarak ilaç almasına bağlıdır. Tedaviye uyumlu HIV pozitif bireyler, genellikle normal ve aktif bir yaşam sürdürebilirler. Tedavi, HIV’in etkilerini kontrol altına almak ve fırsatçı enfeksiyonları önlemek için önemlidir.

Bununla birlikte, HIV ile yaşayan bireylerin sağlık durumu, tedaviye başladıkları zamandan itibaren düzenli tıbbi takibe ihtiyaç duyar. Ayrıca, HIV/AIDS’in bireysel sağlık üzerindeki etkileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ve bazı durumlarda, bağışıklık sistemi üzerinde daha ciddi etkilere yol açabilir.

Özetle, günümüzde HIV pozitif bireyler, etkili tedavi sayesinde uzun ve sağlıklı bir yaşam sürebilirler. Tedavi, HIV’in vücuttaki etkilerini azaltır ve yaşam süresini artırırken, yaşam kalitesini de önemli ölçüde iyileştirir.

Ülkemizde HIV Virüsü Ve AIDS Ne Kadar Yaygındır?

Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan verilere göre 1985 – 2020 yılları arasında gerçekleştirilen testler neticesinde 25 bin 809 hastanın HIV testleri pozitif çıkmış olup bu süreçte yaklaşık 2000 kişiye de AIDS tanısı konmuştur.

Bu hastaların yaklaşık %80’ini erkek bireyler oluştururken yaklaşık %20’sini de kadınlar oluşturmaktadır. Cinsel yolla bulaşan HIV oranı yaklaşık %50 civarında olmakla birlikte bu vakaların da %70’i heteroseksüel cinsel ilişki kaynaklı olduğu saptanmıştır.

1 Ocak 2020 – 30 Kasım 2020 tarihleri arasında gerçekleştirilen HIV testlerinde ise 1500’e yakın kişinin HIV testi pozitif çıkmış olup 31 kişiye daha AIDS tanısı konmuştur.

Bu süreçte tespit edilen hastaların yaklaşık olarak %90’ı erkek olup yaklaşık olarak %10’luk kısmını da kadınlar oluşturmaktadır.

Bu vakalardan da yaklaşık olarak %14’ü yabancı uyruklu kadın ve erkeklerdir. 25 – 29 yaş grubunda oldukça yoğun görülen HIV, 30 – 34 yaş grubunda da belirli bir yoğunluğa sahiptir.

Ancak ilerleyen korunma ve tedavi yöntemleri konusunda halk her geçen gün bilinçlenmeye devam etmekte olup bu konuda gerçekleştirilen test sayıları da her geçen gün artmaya devam etmektedir.